قرآن قرن سیزدهم کشمیر

قرآن پیش رو در قرن سیزدهم هجری در کشمیر واقع در شمال غرب شبه قاره هند، کتابت شده است. در آن زمان کشمیر که منطقه‌ای عمدتاً مسلمان‌نشین بود که پس از یک دوره افول، دوباره به عنوان مرکز هنری در شبه قاره هند شناخته شد.

تأثیر ایرانیان بیش از دیگر همسایگان در آثار به جای مانده از هنر خوشنویسی هند مشهود است.  با توجه به جایگاه علم و هنر در دربار گورکانی، خوشنویسان ایرانی در قرن دهم و یازدهم هجری به آنجا مهاجرت کردند. هنر خوشنویسی از آغاز حکومت گورکانیان تا پایان سلطنت شاه جهان به کمال رسید و کیفیت آثار خوشنویسی شبه قاره در سده‌ی یازدهم هجری با آثار نظیر خود در ایران برابری کرد. در آن دوره خوشنویسان تراز اولی چون محمد حسین کشمیری نیز از کشمیر به دربار پادشاهان مغول راه یافتند.

پس از فتح کشمیر در قرن سیزدهم هجری توسط افغان‌های درانی به نظر می‌رسد زمینه‌ی مستعدی برای احیاء کتابت قرآن و خوشنویسی در کشمیر ایجاد شد. این قرآن نمونه‌ی بارزی از مصحف کشمیر است که با گشاده دستی در رنگ طلایی و لاجورد به صورت پرکار تذهیب شده‌است. قرآن دارای هشت صفحه رو در روی مذهب است که سور‌ه‌های فاتحه، مائده، یونس، اسراء، الشعراء، قاف، فلق و الناس به خط نسخ در آن نوشته شده‌اند. حاشیه نویسی قرآن به زبان فارسی و به خط نستعلیق است.

کتابت چنین قرآن‌هایی تا قرن چهاردهم در کشمیر ادامه داشته و معمولا بدون امضا بودند. با این حال، اثر حاضر به دلیل تذهیب عالی و عیار خوشنویسی، قابل توجه است.

منبع: موزه متروپولیتن نیویورک