تفاهمی برای حفظ سی وسه میلیون سند فارسی در هند

وجوه مشترک بين دو ملت کهنسال و متمدن ايران و هند به هزاران سال قبل برمي­گردد. ظهور اسلام در شبه قاره هند و مهاجرت و رفت و آمد­هاي ايرانيان مسلمانان به اين کشور روابط ميان اين دو سرزمين پهناور را مستحکم­تر از گذشته کرد. تشکيل حکومت­هاي اسلامي در هند توسط مسلمانان غيرهندي و بکارگيري هندوان و ساير مذاهب در دستگاههاي حکومتي باعث پايداري حکومت­هاي اسلامي و تشکيل بزرگترين امپراطوري مسلمانان بر قسمت اعظم شبه قاره­هند گرديد. بيشتر سلسله حکومت­هاي اسلامي تعليم يافتگان مکتب ايران بودند. لذا هنر ايراني و اسلامي در سراسر هند تجلّي پيدا کرد و زبان فارسي زبان رسمي دربار و زبان علم گرديد. کتاب­هاي­ علمي به زبان فارسي نوشته شد و اسناد و فرامين دربار بزبان فارسي صادر مي­گرديد. از قرن ­نهم هجري اعتلاي زبان فارسي در همه زمينه­ها به‌چشم مي­خورد. زبان فارسي که تا آن وقت زبان علم و دربار بود، باظهور تصوف اسلامي در هند توسط عرفا و متصوفه درميان مردم عامي رواج پيدا کرد صدها کتاب ادبي و عرفاني به فارسي نوشته شد و مدارس ديني از طريق زبان فارسي علوم ديني را تدريس مي­کردند. در سايه امپراطوري بزرگ اسلامي در شبه قاره هند حکومت­هاي محلّي پا به عرصه وجود گذاشتند. بانيان اکثر اين حکومت­ها ايرانيان مهاجر بودند. تنها در جنوب هند پنج حکومت محلّي از اواخر قرن نهم هجري بوجود آمد که اکثراً ايراني و شيعه مذهب بودند. مهاجرت انديشمندان، علما، محدثين و مفسرين، ادبا، شعرا و صنعتگران‌از ايران به هند کاروان هند را بوجود آورد و براي چند قرن هند مأمن و پناه و جايگاه رشد و پيشرفت اکثر مهاجرين ايراني گرديد. باظهور استعمار انگليس بر هند و تسلط بر قسمت اعظم اين سرزمين پهناور باتوطئه استعمار­گران زبان فارسي از رونق افتاد در کمتر از صد سال اردو و سپس زبان انگليسي جايگزين فارسي گرديد. چنانچه در اواخر دوران استعمار هند و با خروج انگليس­ها از اين کشور ميليون­ها سند و مدارک فارسي نابود شد. حوادث تلخ و ناگواري که در تاريخ ثبت شده دلالت بر بي رحمي و خشنونت استعمارگران نه تنها نسبت به انسان­ها بلکه بر منابع علمي دارد. هزاران نسخه خطي و دست نوشته نفيس به کيلو بر سربازارها فروخته شد و آنچه از اسناد و مدارک دالّ بر سياست­هاي بي­رحمانه استعمار­گران بود سوخته و يا به  رودخانه­ها و دريا سپرده ­شد. امّا آنچه پس از خروج استعمارگران از اسناد و مدارک، فرمان­ها، وقف‌نامه و.... باقي ماند، در تحوّلات استقلال هند و مهاجرت گروهي از مسلمانان و بيگانه شدن جامعه هند با زبان و ادب فارسي و فقر مادی و معنوی حاکم بر جامعه مسلمانان بخش عظيمي از آنها نابود شد. از کتابخانه بزرگ سلطنتي اوده که بقول ابوطالب لندني بيش از چهار صد هزار نسخه خطي نفيس و نادر در آن وجود داشت چيزي جز نام باقي نمانده. مراکز نگهداري اسناد مورد بي­توجهي قرار گرفت و آنچه از دست و ديد استعمارگران محفوظ مانده بود در تحولات انقلاب هند از بين رفت. امّا عليرغم از بين رفتن ميليون­ها سند و صدها هزار نسخه خطی نفيس بخش کوچکی از اين ميراث ارزشمند باقی ماند و نمونه آنها را می توان در مرکز آرشيو ملّی هند و آرشيو ايالت تلنگانه در حيدرآباد دکن جستجو کرد.