فرمانی [دستخطی] از شاه عالم دوم به ریچارد ولزلی فرماندار کل هندوستان و دولت کمپانی هند شرقی

در میان اسناد آرشیو ملی هند فرامین متعددی از سلاطین گورکانی وجود دارد که برخی از آنها متعلق به دوران استیلای کمپانی هند شرقی بر پهنه وسیعی از شبه قاره هستند. در این زمان قدرت مرکزی در اصطلاح با دربار دهلی است اما اداره امور کشور در دست فرماندار منصوب شده از سوی بریتانیا قرار دارد.

در این سند، شاه عالم دوم که شانزدهمین پادشاه گورکانی است، پس از اطلاع از غارت اموال محمد محسن مازندرانی در شهر جهانگیرآباد نزدیک دهلی که در آن زمان به شاه‌جهان‌آباد مشهور بود، به ولزلی دستور می‎دهد تا از حاجی محمد محسن دلجویی نماید. همچنین فرمان می‌دهد با تهیه زاد و توشه، مقدمات بازگشت ایشان را به حجاز فراهم نماید.  

در بخشی از این سند چنین آمده است:

«... نجابت مآب، شرافت انتساب حاجی محمد محسن مازندرانی کربلائی که از طرف قرین الشرف مکه معظمه و مدینه منوره زادهما الله شرفا مع تبرکات و جواب نامه و مکاتیب شرفاء آن امکنه متبرکه به حضور فیض گنجور می‌آمد، از سوء اتفاق قریب به دارالخلافه شاه‌جها‌ن آباد در جهانگیرآباد، قطاع الطریقان همگی اسباب و اجناس حاجی موصوف به مبلغ چهار هزار روپیه را سوای تبرکات غارتیده، بردند...»

این سند در هفده سطر به خط نستعلیق خوش کتابت شده و با کلمه پادشاهی آغاز می‌شود. در پشت نویسی سند، مهر مربع شاه عالم دوم با نقش «پادشاه غازی شاه عالم» و اطلاعات گیرنده نامه درج شده است. این فرمان در مجلد ۸۶، ذیل سال ۱۸۰۵ میلادی اسناد دیجیتال‌سازی شده از آرشیو ملی هند توسط مرکز بین المللی میکروفیلم نور آمده است. 

پی‌ نوشت: ریچارد کالی ولزلی بین سال های 1798 تا 1805 میلادی از طرف دولت بریتانیا فرماندار کل هندوستان و نایب رئیس مستقر در قلعه ویلیام بوده است.

منبع‌: اسناد دیجیتال‌سازی شده آرشیو ملی هند در مرکز بین المللی میکروفیلم نور

خوانش متن سند: دکتر محمد رضا بهزادی